Wybrzeże Kości Słoniowej

Republika Wybrzeża Kości Słoniowej położona jest w Afryce Zachodniej. Ma niewielki obszar i charakterystyczny kwadratowy kształt. Od południa otoczona jest wodami Oceanu Atlantyckiego, od zachodu graniczy z Liberią i Gwineą, od północy z Mali i Burkina Faso, od wschodu natomiast z Ghaną.

W przeważającej części powierzchnia kraju jest wyżynno-górzysta. Na zachodzie, przy granicy z Gwineą, znajduje się masyw Nimba, którego najwyższy szczyt sięga 1752 m n.p.m. Masyw ten poprzecinany jest dolinami wielu rzek, wśród których największymi są: Bandama, Ko-moe i Sassandra. Im dalej na południe, tym teren obniża się coraz bardziej, aż dochodzi do niziny nadbrzeżnej. Słabo rozczłonkowane wybrzeże na zachodzie jest skaliste, a na wschodzie - płaskie, z licznymi mierzejami i lagunami.
Pełna nazwa: Republika Wybrzeża Kości Słoniowej
Nazwa oryginalna: Republiąue de Cóte d’Ivoire
Powierzchnia: 322 500 km2
Stolica: Jamusukro

Miasta
Na Wybrzeżu Kości Słoniowej nie ma wielu miast, ale skupiają one prawie 40% ludności państwa. Od 1984 r. nową siedzibą rządu, a tym samym najważniejszym miastem w kraju jest Jamusuk-ro. W 1983 r. rząd ogłosił plan przekształcenia Jamusukro w nową stolicę -od 1960 r. był nią Abidżan. Zbudowano nowe gmachy administracji, przeniesiono ministerstwa. W 1990 r. wzniesiono, wzorowany na Bazylice św. Piotra w Rzymie, kościół Matki Bożej Pokoju. Jest to największa chrześcijańska świątynia na kontynencie afrykańskim. Mimo przeniesienia stolicy do Jamusukro Abidżan nadal jest największym miastem kraju - głównym ośrodkiem administracyjnym, gospodarczym, naukowym i kulturalnym. Jego strategiczne znaczenie wzrosło gwałtownie po 1950 r., gdy przez tarasującą dostęp do morza potężną ławicę piasku przekopano kanał Vridi. Przekształcił on miasto w duży, osłonięty port morski, który pobudza rozwój całej gospodarki. Abidżan, położony wśród lasów i zatok, stał się miastem kosmopolitycznym. Na południe od niego rozciąga się wspaniały Park Narodowy Banco, o powierzchni 300km2.

Ludność
Wybrzeże Kości Słoniowej jest krajem zróżnicowanym etnicznie. Ponad 40% ludności stanowią ludy Akan, zamieszkujące południowo-wschodnią część państwa. Na południowym zachodzie żyją ludy Kru i Bete, na północnym wschodzie - Malinkę, a na północnym zachodzie - Mande i Senufo. Około 50 tys. mieszkańców stanowią Europejczycy, głównie Francuzi. Dość znaczna część to imigranci z sąsiednich krajów, których jest prawie 3 min. Mimo niepodległości i samodzielności wpływy francuskie na Wybrzeżu Kości Słoniowej są silne, a francuski jest nie tylko językiem urzędowym, ale też jedynym wspólnym językiem ponad 60 plemion zamieszkujących te tereny.

Turystyka
Walory przyrodnicze i kultura Wybrzeża Kości Słoniowej stanowią podstawę rozwoju turystyki. Malownicze wybrzeża sprzyjają uprawianiu sportów wodnych, a tereny parków narodowych - organizowaniu safari. Najlepiej zagospodarowana dla potrzeb turystów jest wschodnia, lagunowa część wybrzeża morskiego, z rozległymi piaszczystymi plażami i bogatą roślinnością tropikalną. Głównym centrum turystycznym kraju jest Abidżan. Do licznie odwiedzanych miejscowości nad Zatoką Gwinejską należą również: Grand Bas-sam (do 1900 r. stolica Wybrzeża Kości Słoniowej), Bingerville, Jacqueville, Thiegba, Assini i Assouinde, w głębi zaś Jamusukro. Wybrzeże Kości Słoniowej to także miejsce, gdzie na licznie organizowanych festiwalach i imprezach kulturalnych przedstawiane są historia, kultura i obyczaje mieszkańców. Jednym z najbardziej znanych jest Festiwal Masek, odbywający się w lutym w wioskach w rejonie Man. Inną ważną atrakcją jest marcowy karnawał w Bouake. W kwietniu mieszkańcy Gomon urządzają festiwal, którego głównym celem jest wypędzanie złych duchów z domów. Największym bogactwem Wybrzeża Kości Słoniowej są ludzie. Mozaika kultur i osobowości sprawia, że dla każdego, kto choć trochę interesuje się afrykańską historią, sztuką czy muzyką, kraj ten jest atrakcyjnym miejscem do odwiedzenia.

Gospodarka
Wybrzeże Kości Słoniowej należy do najlepiej rozwiniętych gospodarczo krajów Afryki Zachodniej. Zawdzięcza to przede wszystkim dobrze prosperującemu rolnictwu, którego wiele produktów wysyła się za granicę. Republika jest obecnie jednym z największych w świecie producentów kakao, kawy i oleju palmowego, które dostarczają 35% całkowitego dochodu z eksportu. Znaczne obszary, zwłaszcza na południu, zajmują plantacyjne uprawy kawy, kakaowca, herbaty, bananów, ananasów, palmy kokosowej i oleistej. Na północy dominują takie uprawy, jak: ryż, maniok, banany, kukurydza, sorgo, groch, fasola i bataty oraz plantacyjna uprawa bawełny. Hodowla, głównie owiec, bydła i kóz, prowadzona jest przede wszystkim w północnych regionach. Na południu ograniczają występowanie groźnej dla zwierząt muchy tse-tse. Ważną rolę w gospodarce kraju odgrywa eksploatacja lasów. Eksportuje się cenne gatunki drewna, np. iroko, mahoń, baya, samba, markoi. Laguna na znacznej długości wybrzeża sprzyja rozwojowi rybołówstwa. Popularne są połowy tuńczyków i sardynek. Do słabszych dziedzin gospodarki należy przemysł, głównie spożywczy, włókienniczy i drzewny. Dewaluacja franka CFA na początku 1994 r. spowodowała, że kraj stanął nagle wobec niepewnej przyszłości. Od tamtej pory stara się wyjść z kryzysu.

Historia
O najwcześniejszych dziejach obecnego Wybrzeża Kości Słoniowej wiadomo niewiele. W średniowieczu północna część kraju znajdowała się pod wpływem państw Sudanu Zachodniego, a istniejące tu miasto Kong, prawdopodobnie założone zostało w XI w. i do XIX w. pełniło funkcję ważnego ośrodka handlowego. Na przełomie 1471 i 1472 r. do wybrzeży dotarli pierwsi podróżnicy europejscy - Portugalczycy. Bardzo szybko docenili zalety tego miejsca i odtąd penetrowane było ono nie tylko przez kupców portugalskich, ale także angielskich, holenderskich i francuskich. Francuzi wywarli największy wpływ na rozwój kraju. Na przełomie XVII i XVIII w. założyli dwa duże porty - Assinie i Grand Bassam, które stały się głównymi punktami wywozu niewolników i kości słoniowej z tego rejonu świata. Ekspansja francuska nasiliła się w XIX w. i doprowadziła do zajęcia w latach 1842-84 znacznych terenów. W 1893 r. Wybrzeże Kości Słoniowej stało się kolonią francuską, a w 1904 r. weszło w skład Francuskiej Afryki Zachodniej. Gospodarka kolonialna polegała głównie na eksploatacji bogactw naturalnych, w tym złota i diamentów, oraz plantacyjnej uprawie kawy i kakao. Przez wiele lat państwo uzależnione było od Francji. Dopiero po II wojnie światowej rozwinął się ruch niepodległościowy. W 1946 r. Wybrzeże Kości Słoniowej otrzymało sttus terytorium zamorskiego, w 1958r. stało się autonomiczną republiką w ramach Wspólnoty Francuskiej, a w 1960r. uzyskało niepodległość. Od 1960r. Wybrzeże Kości Słoniowej jest członkiem ONZ.

Świat roślinny i zwierzęcy
Na południu dominującą formacją roślinną są lasy równikowe. Rosną tam typowe tropikalne drzewa, takie jak drzewo teko-we, mahoniowiec, a także wysokie iroko. Jeszcze stosunkowo niedawno równikowe lasy porastały całe południe. Obecnie, chociaż jest ich znacznie mniej, i tak zajmują prawie 22% powierzchni kraju. Na północ od wilgotnych nizin teren powoli się wznosi i przechodzi w porośnięty sawanną płaskowyż. Na wybrzeżu rosną namorzyny. Bogaty jest również świat zwierząt. Powszechnie występują: słonie, bawoły, antylopy, wiele gatunków małp (m.in. koczkodany i gerezy), szakale, hieny, kameleony, węże i jaszczurki. W wodach żyją hipopotamy, krokodyle i żółwie. Licznie reprezentowane są ptaki (dzioborożce, marabuty) i owady (mucha tse-tse, termity). Zagrożeniem dla wspaniałej fauny i flory jest ekspansja obszarów rolniczych. Pierwotne lasy tropikalne wykarczowano pod uprawę kakaowca, kawowca, bawełny, bananów i ananasów. CJbecnie surowo zabrania się wycinania lasów, ale zakaz ten nie jest przestrzegany. W celu ochrony przyrody utworzono kilka parków narodowych i rezerwatów. Zajmują one łącznie obszar 19,9 tys. km2, czyli ponad 6% powierzchni kraju. Dwa z nich, Park Narodowy Komoe i Park Narodowy Tai, wpisane zostały na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO.

Klimat
Południe kraju jest wilgotne i gorące. Panuje tu klimat równikowy z opadami całorocznymi, wynoszącymi średnio od 1500 do 2300 mm. Na pozostałym obszarze dominuje klimat podrównikowy gorący, w którym roczne opady wahają się w granicach 1000-1800 mm i są zróżnicowane. W środkowej części występują dwa ich maksima, z wyraźnie zaznaczoną porą suchą od listopada do lutego. Im dalej na północ, tym opadów jest coraz mniej. Północ kraju jest już półsucha, a pora deszczowa występuje tylko raz w roku, między majem a październikiem. W porze suchej charakterystyczny jest tu harmattan - suchy wiatr północno-wschodni, nanoszący masy pyłu pustynnego. Średnia temperatura miesięczna to 24-25 °C w sierpniu i 28-30°C w marcu i kwietniu. Na obszarze wyżynnym klimat jest nieco chłodniejszy