Libia

O obliczu Libii - czwartego pod względem powierzchni kraju Afryki, decyduje pustynia, o gospodarce - bogate złoża ropy naftowej, o polityce - pułkownik Muammar al-Kaddafi, jeden z najbardziej kontrowersyjnych przywódców współczesnego świata.

Większa część terytorium Libii to płaskowyż leżący na wysokości 300-600 m n.p.m. Ponad 90% powierzchni zajmuje Sahara. W centrum wznoszą się stare, wulkaniczne masywy: Dżabal as-Sauda i Al-Harudż al-Aswad, na południu, na granicy z Czadem, góruje dominujący na środkowej Saharze zrębowo-wulkaniczny masyw Tibesti, z najwyższym szczytem kraju Bikku Bitti (2286 m n.p.m.). W obrębie płaskowyżu znajdują się rozległe obniżenia, zajęte przez piaszczyste pustynie - ergi, w zachodniej części Libii zwane edejnami (Aubari i Marzuk). Leżąca na wschodzie kraju Pustynia Libijska jest także w przeważającej części piaszczysta. Występują tam wędrujące wydmy, o wysokości około 100m, przesuwające się z prędkością 4-20m rocznie. W zagłębiach teren kryją się oazy, m.in. Al-Kufra, Sabha, Dżofra, Dżalu, Tozibru.
Pełna nazwa: Libijska Arabska Dża-mahirija Ludowo-Socjalistyczna .
Nazwa oryginalna: Al-Jamahiriyyah al-’Arabiyyah al-Lfbiyyah ash–Sha’biyyah al-Ishtirakiyyah.
Powierzchnia: 1 759 540 km2 Stolica: Trypolis.
Ustrój polityczny: republika ludowo -socjalistyczna.


W cieniu Al-Kaddafiego
W 1969r. pułkownik Muammar al-Kaddafi dokonał wojskowego zamachu stan obalił. monarchię Idrisa I, a następnie przeprowadzi! szybką arabizację gospodarki. W 1970 r. zlikwidowano brytyjskie i amerykańskie bazy wojskowe, a także znacjonalizowano banki oraz przetwórstwo i dystrybucję ropy naftowej. W 1977 r. uchwalono nową konstytucję, regulującą funkcjonowanie państwa według zasad przedstawionych w „Zielonej książce” Kaddafiego. Idee w niej zawarte, określane jako „trzecia droga” między kapitalizmem a komunizmem, stanowią swoiste połączenie kanonów islamu z ideologią arabskiego socjalizmu.
Muammar al-Kaddafi oficjalnie zrezygnował w 1979 r. ze wszystkich funkcji państwowych, pozostając nadal przywódcą rewolucji libijskiej i dowódcą sił zbrojnych, a faktycznie- dyktatorem Libii

Historia Libii
Na przełomie XI i X w. p.n.e. obszar dzisiejszej Libii był kolonizowany przez Fenicjan, którzy w VIII w. p.n.e. zaczęli zakładać na wybrzeżu pierwsze miasta. Od VI w. p.n.e. ziemiami tymi władali Kartagińczycy. Na zachodnim wybrzeżu powstały trzy duże miasta: Sabrata, Oea i Leptis Magna, od których region nazwano Trypolitanią. We wschodniej części wybrzeża od VIII w. p.n.e. gospodarzyli Grecy, którzy założyli takie miasta jak: Cyrene, Apollonia, Barka i Tencheira. Region ten nazwany został Cyrenajką. W I w. p.n.e. teren obecnej Libii został podbity przez Rzymian, którzy utworzyli trzy prowincje: Trypoli-tanię, Cyrenajkę i Fazzan (podział utrzymał się do XX w.). Najazd Arabów w połowie VII w. zadecydował o dalszych losach tego terytorium. Narzucili oni miejscowej ludności - przeważnie Berberom - swoją religię (islam), styl życia i obyczaje. Ziemie Libii przechodziły potem w różne ręce: podlegały kalifatom Umajja-dów i Abbasydów, władcom Egiptu (Cyrenajką) i Tunisu (Trypolitanią i Fazzan). Po zajęciu przez Turcję północnej Afryki w 1. połowie XVI w. sytuacja polityczna ustabilizowała się aż do początku XX w. W 1912 r. Trypolitanią i Cyrenajką opanowane zostały przez Włochy. Kolonizatorzy zaczęli wprowadzać elementy nowoczesnej gospodarki rolnej, zakładając winnice i plantacje oliwek, a w celu obrony zajętych terytoriów utworzyli silne garnizony wojskowe w Tobruku (twierdza) i Bengazi. W latach 1942-51 Trypolitanię i Cyrenajkę okupowali Brytyjczycy, a Fazan - Francja. W grudniu 1951r. Libia uzyskała niepodległość jako monarchia, której władcą został emir Cyrenajki- Idris I. W 1953 r. została przyjęta do Ligi Państw Arabskich. Do 1963 r. była federacją dotychczasowych trzech prowincji, później przekształcono ją w państwo zarządzane centralnie.


Ropa naftowa- podstawa gospodarki Libii
Największe bogactwo naturalne Libii stanowią złoża ropy naftowej i gazu ziemnego, których ogromne pokłady znajdują się na pustyni, na południe od zatoki Wielka Syrta. Pierwsze złoża ropy odkryto w Libii w 1955 r., eksploatację rozpoczęto rok później. W 1957r. odkryto pokłady między oazami Dżofra i Dżalu, w odległości 150-200 km od wybrzeża. Region ten, zwany “złożami oaz”, stanowi najważniejsze zagłębie naftowe Libii. Ropę odprowadza się rurociągami do portów nad Morzem Śródziemnym: As-Sidr, Ras al-Unuf, Marsa al-Burajka i Tobruk. Znaczną część funduszów uzyskanych z jej eksportu przeznacza się na rozwój rolnictwa, a w szczególności na nawadnianie nowych obszarów.

Uboga fauna i flora Libii
Niekorzystne warunki naturalne, charakteryzujące się min. brakiem rzek stałych, nie sprzyjają rozwojowi świata roślin i zwierząt. Ogromne połacie kraju są zupełnie pozbawione szaty roślinnej. Na obszarach wilgotniej szych (przeważnie na wybrzeżu) występuje roślinność śródziemnomorska, min. zarośla makii z mirtem, laurem, skarlałymi dębami i dziką oliwką, a także zadrzewienia z sosną pinią, sosną alpejską i eukaliptusami. Ku południowi przechodzą one w formacje stepowe, z trawą alfa, piołunem i tamarysz-kiem, a w górach Dżabal Nafusa- z ostanicą esparto. W oazach rosną palmy daktylowe i zarośla jałowca równie ubogi jest świat zwierzęcy który reprezentują m.in. szakal, lis pustynny (fenek), zając saharyjski, węże, jaszczuki i skorpiony.

Warunki klimatyczne Libii
Większość terytorium leży w strefie skrajnie suchego klimatu zwrotnikowego o dużych dobowych i rocznych amplitudach temperatur. Średnie temperatury stycznia wynoszą 10-18°C, lipca 24-35°C, a w głębi pustyni często dochodzą do 45°C. 13 IX 1922 r. w miejscowości Al-Azizija zarejestrowano 57,8°C - najwyższą temperaturę na Ziemi. Zimą temperatura spada w nocy poniżej 5°C, a czasami nawet poniżej 0°C. Opady są sporadyczne i bardzo nierównomierne. Ich roczna wysokość waha się od 50 do 200 mm. Zdarzają się też lata, kiedy deszcz nie pada wcale. Jedynie w rejonie wybrzeża i Cyrenajki opady są większe. Wiosną i jesienią wieją gorące, bardzo suche wiatry - ghibli, powodujące burze piaskowe.